95   «قُلْ صَدَقَ اللّه‏ُ فَاتَّبِعُوا مِلَّةَ إِبْراهِيمَ حَنِيفاً وَما كانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ»
ترجمه:
95. بگو به يهود و نصارا كه خداوند راست فرموده در آيه قبل «كُلُّ الطَّعامِ كانَ حِلاّ لِبَنِى إِسْرائِيلَ...» الآيه، پس بايد شما متابعت كنيد ملّت ابراهيم را كه مستقيم بود و نبود از مشركين.
تفسير:
[در بيان معناى حنيف و مقاله يهود و نصارا]
گذشت در آيه شريفه «ما كانَ إِبْراهِيمُ يَهُودِيّاً وَ لا نَصْرانِيّاً وَ لكِنْ كانَ حَنِيفاً مُسْلِماً...» الآية[1] كه يهود مدّعى بودند كه ابراهيم  عليه‏السلام بر دين يهود بوده و نصارا مدّعى بودند كه بر دين نصارا بوده و در قرآن مى‏فرمايد: «وَ ما أُنْزِلَتِ التَّوْراةُ وَ الاْءِنْجِيلُ إِلاّ مِنْ بَعْدِهِ»[2]، و گذشت كه مراد از «حنيف» خالى بودن از افراط يهود و تفريط نصارا، بلكه حد وسط كه استقامت باشد كه معنى حنيف است و تسليم اوامر و تقديرات الهى كه معناى مسلم است و از اين جهت دين مقدس نبوى دين اسلام شد؛ زيرا خالى از افراط است كه احكام سخت و صعب و طاقت فرسا ندارد، چنانچه يهود دارند، و از تفريط كه هيچ گونه حكمى نباشد و بندگان در شهوت رانى و بى‏بند و بارى آزاد باشند، چنانچه مسلك نصاراست، بلكه دين سمحه و سهله است ؛ «يُرِيدُ اللّه‏ُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَ لا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ»[3].
«وَ ما كانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ»، در اين جمله تعريض بر يهود و نصاراست كه ابراهيم را نسبت به خود مى‏دهند، خداوند سلب اين نسبت را مى‏فرمايد به اينكه يهود و نصارا خالى از شرك نبودند. يك جا مى‏گويند: «اجْعَلْ لَنا إِلهاً كَما لَهُمْ آلِهَةٌ»[4]، يك جا مى‏گويند: «عُزَيْرٌ ابْنُ اللّه‏ِ»[5]، يك جا گوساله پرستيدند، بلكه بعد از موسى تقلب در شرك داشتند تا زمان عيسى و بعد چنانچه از كتب وحى خودشان استفاده مى‏شود و مكرر تذكر داده‏ايم. و در مذهب نصارا اصل دين آن‏ها بر تثليث است. خداوند مى‏فرمايد ابراهيم مشرك نبوده، بلكه يكتا موحّد بوده، يك جا مى‏فرمايد: «إِنِّى وَ جَّهْتُ وَ جْهِىَ لِلَّذِى فَطَرَ السَّمواتِ وَ الْأَرْضَ حَنِيفاً وَ ما أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ»[6]، يك جا مى‏فرمايد: «أَمْ كُنْتُمْ شُهَداءَ إِذْ حَضَرَ يَعْقُوبَ الْمَوْتُ إِذْ قالَ لِبَنِيهِ ما تَعْبُدُونَ مِنْ بَعْدِى قالُوا نَعْبُدُ إِلهَكَ وَ إِلهَ آبائِكَ إِبْراهِيمَ وَ إِسْمعِيلَ وَ إِسْحقَ إِلهاً واحِداً وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ»[7]، و غير اين‏ها از آيات وارده در شأن ابراهيم  عليه‏السلام.
---------------------------------------------
[1] .  نبود ابراهيم يهودى و نه نصرانى، ولكن بود حنيف و مسلم. سوره آل عمران: آيه 67.
[2] .  و حال آنكه تورات و انجيل بعد از ابراهيم نازل شده. همان: آيه 65.
[3] .  خداوند نسبت به شما آسانى را اراده مى‏كند و دشوارى را اراده نمى‏كند. سوره بقره: آيه 185.
[4] .  قرار ده براى ما هم يك بتى كه او را عبادت كنيم، چنانچه اين‏ها بت‏هايى دارند كه مى‏پرستند. سوره اعراف: آيه 138.
[5] .  عزير پسر خداست. سوره توبه: آيه 30.
[6] .  من روى خود را متوجه كردم به طرف آن كسى كه آسمان‏ها و زمين را از كتم عدم به عرصه وجود آورده، دين پاك موافق عقل سليم و من نيستم از شرك آورندگان. سوره انعام: آيه 79.
[7] .  بلكه آيا شما حاضر بوديد هنگامى كه يعقوب مشرف به مرگ بود. پس فرزندان خود را گفت كه چه چيز را از بعد من پرستش مى‏كنيد؟ گفتند: خداى تو و خداى پدران تو ابراهيم و اسماعيل و اسحاق را كه خداى واحد است ، عبادت مى‏كنيم و ما نسبت به او تسليم شوندگانيم. سوره بقره: آيه 133.

نوشتن دیدگاه