ƒ89 «لَقَدْ جِئْتُمْ شَيْئاً إِدًّا»
 
ترجمه  :
89. هرآينه به تحقيق آمده‌ايد به چيز بسيار منكرى.

تفسير :
[در شريك نداشتن خدا و اقسام تركيب]
«ادّ» به معنى فضيحِ شنيعِ منكرِ عظيم است.
(لَقَدْ جِئْتُمْ) به تقدير جمله خطاب به پيغمبر كه به آن‌ها كه هرآينه آمده‌ايد روى اين عقيده فاسده كه از براى خدا ولد قائل شده‌ايد و اين قول و عقيده (شَيْئاً إِدًّا) بسيار منكر است، بلكه در جميع قبايح عقليه قبيحى بدتر و زشت‌تر و شنيع‌تر و فضيح‌تر از اين عقيده و قول نيست، زيرا خداوند متعال يكى از صفات سلبيه او اين است كه مركب از اجزاء نيست ،
نه مركَّب بود و جسم نه جوهر نه عرض         بى‌شريك است و معانى تو غنى‌دان خالق
و تركيب سه قسم تركيب داريم: تركيب خارجى مثل عالم اجسام كه مركَّب از اجزاى خارجيه، و اين اجسام سه نحو احتياج لازم دارد: هر جزء احتياج به ساير اجزاء دارد و مركب احتياج به جميع اجزاء دارد و مركب و اجزاء احتياج به مركب، بالكسر، دارند و احتياج از لوازم امكان است و با وجوب وجود مناسبت ندارد. و تركيب عقلى كه در انواع است كه مركب از جنس و فصل است كه مى‌گويى: نوع انسان مركب از حيوان و ناطق و جنس بدون فصل موجود نمى‌شود و فصل در تشخص محتاج به جنس است.
هيولا در بقا محتاج صورت         تشخص كرد صورت را گرفتار
و تركيب وهمى كه در عالم مجردات، عالم عقول و نفوس باشند كه نه تركيب خارجى دارند و نه تركيب عقلى، بلكه وهمى دارند كه مركب از وجود و ماهيت هستند و ماهيت حد وجود است و ذات اقدس محدود نيست صرف وجود است، غير متناهى.
إنَّ الوُجودَ عارَضَ الماهِيَة         تَصَوُّرَاً وَ اتَّحَدَا هَوِيَّة[1]
_______________________________________________________________

[1] .  وجود و ماهيت از لحاظ تصورى تفاوت دارند و از لحاظ ذات يكى هستند. تفسير القرآن الكريم، «سيد مصطفى خمينى»: ج4، ص388 و شرح المنظومة: ص18.

نوشتن دیدگاه