90 «تَكادُ السَّمواتُ يَتَفَطَّرْنَ مِنْهُ وَ تَنْشَقُّ الاَْرْضُ وَ تَخِرُّ الْجِبالُ هَدًّا»  
 
ترجمه  :
90. نزديك است كه آسمان‌ها از هم بپاشند از اين قول و زمين شكافته شود و كوه‌ها ريز ريز گردد.
 
تفسير :
(تَكادُ السَّمواتُ يَتَفَطَّرْنَ مِنْهُ)
 
دو تنبيه:
1. اينكه خداوند عالم تمام آسمان‌ها و زمين را براى انسان خلق فرمود : «خلق لكم ما فى السموات و ما فى الارض»[1] .
2. اينكه تمام مخلوقات حتى جمادات و نباتات شعور و ادراك و معرفت دارند: (وَ إِنْ مِنْ شَىْءٍ إِلّا يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَ لكِنْ لا تَفْقَهُونَ تَسْبِيحَهُمْ)[2] ،
 جمله ذرات زمين و آسمان         با تو مى‌گويند روزان و شبان
ما سميعيم و بصيريم و هشيم         با شما نامحرمان ما خامشيم
و چون انسان فاسد شد و فسادش عظيم شد تمام اين‌ها از هم پاشيده مى‌شود اگر حفظ الهى نباشد، و چون اين قول و اعتقاد در اعلا درجه فساد بود نزديك بود كه اين‌ها از هم پاشيده شوند خداوند براى يك جماعت مومنين موحدين، آن‌ها را نگاهدارى كرده، چنانچه در روز عاشورا پس از شهادت سيد الشهداء (علیه السلام) انقلاب در عالم افتاد بادهاى مخالف وزيدن گرفت، هوا تيره و تار شد، قرص خورشيد گرفته شد، زمين لرزيد.
از حضرت صادق (علیه السلام) سوال كردند كه چرا در رحلت حضرت رسالت(صلی الله علیه و آله و سلم) و اميرالمومنين (علیه السلام) و صديقه طاهره و حضرت مجتبى اين انقلاب نشد و در شهادت ابى عبدالله اتفاق افتاد؟ فرمود: تا روز عاشورا از اين پنج آل عبا، ولو يك نفر باقى بود و پس از شهادت او احدى از اين پنج نفر نبودند[3] .
(وَ تَنْشَقُّ الاَْرْضُ) كه در خبر دارد :
«لَوْ خَلَتِ الاْرْضُ عَنِ الحُجَّةِ لَساخَتْ بَأهْلِها وَلَماجَتْ بِأهْلِها»[4] .
(وَ تَخِرُّ الْجِبالُ هَدًّا) و لذا تعبير به (تَكادُ) كرد كه اگر حجت خدا و مومنين نبودند مسلماً اتفاق افتاده بود، براى آن‌ها حفظ شد.

_________________________________________________________________

[1] .  خلق كرد براى شما آنچه در آسمان‌ها و آنچه در زمين است.
[2] .  و نيست شيئى از موجودات سماوى و ارضى مگر آنكه تسبيح و حمد الهى مى‌كند و لكن شما نمى‌فهميد تسبيح آن‌ها را. سوره اسراء: آيه 44.
[3] .  ر.ك: تاريخ چهارده معصوم، «علامه مجلسى»: فصل شانزدهم، ص757 ـ  763
[4] .  اگر زمين از وجود حجت الهى خالى باشد، هرآينه مردم را در خود فرو مى‌برد و آنان را به اضطراب در مى‌آورد. كافى: ج1، ص179، ح10؛ بصائر الدرجات: ص509؛  عيون اخبارالرضا(علیه السلام): ج1، ص247، ح4 و بحار الأنوار: ج23، ص29، ح43.

نوشتن دیدگاه