حضرت على‏(علیه السلام) به خوبى مى‏دانست كه زمينه براى حكومت او فراهم نيست، اما وظيفه خود مى‏دانست كه براى اتمام حجّت بر مردم آن عصر و زمان‏هاى بعد، به ميدان آيد و به رويارويى برخيزد و نشان دهد كه حق با او است. اگر فعاليت‏هاى امام در اين باره نبود، چه بسا آيندگان درباره خليفه بلافصل بودن اميرمؤمنان‏(علیه السلام) شك مى‏كردند، و اين احتمال قوت مى‏گرفت كه رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) اصرار خود بر خلافت اميرمؤمنان‏(علیه السلام) را نسخ كرده است.
 بنابراين، لازم بود امام پس از بيعت سقيفه به فعاليت‏هايى دست بزند. بر اساس روايات پرشمار و از طرق مختلف، امام پس از پيمان سقيفه، شبانگاهان حضرت زهرا3 را بر مركب سوار مى‏كرد و دست امام حسن‏(علیه السلام) و امام حسين‏(علیه السلام) را مى‏گرفت و به خانه مهاجر و انصار مى‏رفت و از آنان براى گرفتن حكومت، يارى مى‏خواست، اما به نتيجه نرسيد. نظر به تفاوت جزئى روايات با يكديگر، برخى از آن‏ها را مى‏آوريم:
 بنابر نقل سلمان، هنگامى كه شب فرا رسيد، حضرت على‏(علیه السلام)، حضرت زهرا3 را بر مركبى سوار كرد و دست امام حسن‏(علیه السلام) و امام حسين‏(علیه السلام) را گرفت و به خانه همه اهل بدر و انصار رفت و حق خود را يادآور شد و آنان را به يارى فرا خواند، امّا تنها 44 مرد به حضرت پاسخ مثبت دادند. حضرت به آنان فرمان داد كه صبح فردا با سرهاى تراشيده و سلاح براى بيعت تا پاى جان حاضر شوند. صبح روز بعد تنها سلمان و ابوذر و مقداد و زبير بن عوام حاضر شدند.
 شب بعد دوباره حضرت به در خانه آنان رفت و از آنان كمك خواست. گفتند: «صبح زود مى‏آييم». اما دوباره همان چند نفر آمدند. شب سوم نيز حضرت از آن‏ها يارى خواست. دوباره همانان آمدند. وقتى حضرت چنين ديد، در خانه نشست و به گردآورى و تفسير قرآن مشغول شد.(1)
 از جمله پاسخ‏هاى انصار در برابر كمك خواستن حضرت زهرا3 اين بود: اى دختر رسول خدا! بيعت ما با ابوبكر گذشت. اگر همسر و پسر عمويت از ابوبكر پيشى گرفته بود، با او بيعت مى‏كرديم.
 حضرت على‏(علیه السلام) درباره همين بهانه است كه فرمود: «آيا رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) را در خانه‏اش رها كنم و بر سر حكومت با مردم نزاع كنم؟» حضرت زهرا3 نيز اين عمل اميرالمؤمنين‏(علیه السلام) را تأييد مى‏كرد.(2)
 معاويه در نامه‏اى به حضرت على‏(علیه السلام) براى زخم زبان، از اين كار امام ياد مى‏كند و باز مى‏گويد: چگونه با حضرت زهرا3 و فرزندانش به خانه مردمان مى‏رفت تا يارى‏اش كنند، ولى كسى به يارى‏اش برنخاست.(3)
 در روايت ديگر است كه عده‏اى خدمت حضرت على‏(علیه السلام) رسيدند و خواستار بيعت با حضرت شدند. امام به آنان فرمود: «فردا براى اين كار با سرهاى تراشيده (براى جنگ) بياييد». فردا تنها سه نفر آمدند.(4)

___________________________________________________________________________

1) الاحتجاج، طبرسى، ج 1، ص 206و207؛ كتاب سليم بن قيس الهلالى،  ج 2، ص‏580و581.
2) الامامة و السياسه، ج 1، ص 29و30؛ شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحديد، ج 6، ص‏13.
3) شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحديد، ج 2، ص 47.
4) تاريخ يعقوبى، ج 2، ص 126.

نوشتن دیدگاه